W baśniach złota rybka spełnia życzenia, a w prawdziwym życiu jest zgoła odwrotnie – jeśli marzy ci się piękne akwarium, musisz spełnić życzenia swoich rybek. Tylko jak je poznać, skoro ryby głosu nie mają? Akwarystyka to piękne, ale wcale nie takie łatwe hobby. Dowiedz się, jak założyć swoje pierwsze akwarium, tak by ominąć pułapki czyhające na początkujących akwarystów i jak najszybciej cieszyć się efektem swojej pracy.
O ile małe akwarium może się sprawdzić w przypadku zakładania go po raz pierwszy, o tyle akwarium kula już nie jest takim dobrym pomysłem. Chociaż zdania w tej kwestii są podzielone, wśród osób znających się na rzeczy zdecydowanie przeważają głosy, że kulistość akwarium stwarza same problemy i uniemożliwia zapewnienie rybce dobrych warunków do życia. Akwaria takie najczęściej są zbyt małe, trudno też umieścić w nich podstawowe i niezbędne akcesoria, takie jak chociażby filtr czy grzałka. Przede wszystkim jednak, ryba pływająca w takim akwarium kręci się w kółko, co źle wpływa na jej błędnik. Ryby często też szukają schronienia w rogu akwarium, a takowego w kuli oczywiście nie ma. Krótko mówiąc, wszystko wskazuje na to, że nasza rybka będzie w kulistym akwarium zwyczajnie nieszczęśliwa.
A czym jest akwarium holenderskie? To nic innego, jak akwarium, w którym główną atrakcją są… rośliny. Tak, jak zazwyczaj akwarium kojarzy nam się z efektownymi rybkami, dla których tło stanowi podwodny las, tak w akwarium holenderskim to wodne rośliny są głównym przedmiotem hodowli i naszego zainteresowania. Rybki stanowią tylko urozmaicenie – albo nie ma ich wcale.
Jeśli zaś planujesz założyć tradycyjne akwarium z rybkami w roli głównej, możesz się zastanawiać nad tym, czy akwarium ma być słono- czy słodkowodne. Morskie akwaria są niewątpliwie bardzo spektakularne, ale niestety kosztowne i przede wszystkim dość trudne w utrzymaniu. Jeśli więc nie masz doświadczenia w akwarystyce, najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie rozpoczęcie swojej przygody z akwarium od mało wymagających rybek słodkowodnych.
Istnieje jeszcze jeden podział rodzajów akwariów: na ogólne, biotopowe i gatunkowe. Akwarium ogólne to najczęściej spotykany rodzaj – w nim zamieszkują wspólnie różne gatunki ryb. W akwarium gatunkowym hodujemy tylko jeden gatunek. Mogą to być np. pielęgnice, które w stosunku do ryb innych gatunków są agresywne. Akwarium biotopowe zaś to gratka przede wszystkim dla największych pasjonatów akwarystyki – celem takiego akwarium jest jak najwierniejsze odtworzenie naturalnych warunków bytowania danych ryb, włącznie z ewentualną obecnością skorupiaków, roślin i bezkręgowców.
Wybór rybek, które zostaną mieszkańcami naszego akwarium, jest kwestią podstawową. Od ich gatunku i liczby zależy bowiem każdy kolejny krok. Dla początkujących akwarystów polecane są rybki mało wymagające i niezbyt rygorystyczne w kwestii warunków, w jakich żyją. Nadal jednak odpowiedni dobór naszego rybiego społeczeństwa jest kwestią niezwykle istotną. Gatunki spokojne i powolne raczej nie będą się dobrze czuły w towarzystwie szybkich i energicznych. Ryby mające duże, wachlarzowate ogony raczej nie powinny mieszkać z rybami, które takie wachlarze lubią skubać. Nie ma też sensu umieszczać agresywnych ryb z takimi, które mogą być łatwym obiektem ataku.
Różne gatunki ryb, które wybierzemy, powinny lubić podobne warunki, jeśli chodzi o stopień oświetlenia, odczyn czy temperaturę wody. A idealną sytuacją jest, gdy różne gatunki naszych rybek zagospodarowują różne obszary akwariów – np. jedne pływają raczej przy dnie, a drugie bliżej powierzchni. Wówczas akwarium będzie prezentowało się bardziej efektownie, a ryby nie będą wchodziły sobie w paradę. Jakie zatem gatunki ryb możemy wziąć pod uwagę na początek?
Gupiki – niezwykle popularne, efektowne rybki, zwane też „pawim oczkiem”. Są pokojowe i spokojne. Potrzebują dość dużo miejsca (kilka gupików potrzebuje minimum 40-litrowego akwarium). Na jednego samca powinno przypadać kilka samic. Łatwo je rozmnożyć – jeśli nie mamy takich planów, lepiej hodować tylko jedną płeć.
Kiryski – pokojowe, obdarzone charakterystycznymi wąsikami rybki z rodziny kiryskowatych żywią się resztkami pokarmu przy podłożu. Nie potrzebują dużo miejsca, a nawet nie lubią, jak poziom wody jest zbyt wysoki. Chętnie za to będą szukać pokarmu w drobnym piasku, który powinien być podłożem w ich akwarium (absolutnie nie może to być podłoże o ostrych krawędziach). Potrzebują niezbyt mocnego światła, za to dość silnego nurtu wody.
Brzanki – a wśród nich najpopularniejsze brzanki sumatrzańskie – dorastające do 6 cm długości ryby ubarwione w specyficzne, ciemne pasy. To ryby aktywne, lubiące szybki ruch. Mają w zwyczaju podgryzanie płetw innym gatunkom, dlatego nie ze wszystkimi się dogadają. W akwarium powinno mieszkać przynajmniej 8 osobników. Lubią przestrzeń – odpowiednie dla nich byłoby akwarium o ok. 80 cm długości.
Neonki, czyli Neon Inessa, to bardzo popularne niebiesko-czerwone małe rybki. Mierzą maksymalnie ok. 4 cm i pięknie się prezentują w ławicy, dlatego najlepiej jest hodować ok. 10 osobników lub więcej. Wówczas akwarium powinno mieć co najmniej 60 cm długości. Nie są wybredne pod kątem pożywienia.
Bojowniki – to bardzo piękne i dość łatwe w utrzymaniu ryby, jednak mogą stwarzać problemy w przypadku aklimatyzacji w wielogatunkowym akwarium. W dodatku samce bojownika będą walczyć również między sobą. Jeden samiec może żyć w haremie z kilkoma samicami, o ile w akwarium nie ma innych blisko z nimi spokrewnionych gatunków ryb.
Zbrojniki pospolite – popularnie nazywane glonojadami. Są łagodne, towarzyskie i łatwo adaptują się do nowych warunków. Mogą być pomocne przy czyszczeniu akwarium z glonów, którymi się żywią.
Warto jeszcze zainteresować się innymi gatunkami rybek polecanymi dla początkujących akwarystów, m.in. pielęgniczką ramireza, molinezją ostroustą, mieczykiem Hellera czy żałobniczką.
Założenie akwarium nie polega na kupieniu szklanego pojemnika, wlaniu do niego wody i wrzuceniu rybek, które ci się najbardziej spodobały w sklepie. Takie podejście do tematu spowoduje, że akwarium prawdopodobnie ani nie będzie ładne, ani nie przetrwa zbyt długo. Dlatego całe przedsięwzięcie dobrze jest zacząć od gruntownego zaplanowania wszystkich szczegółów.
Na początek weźmy na tapet kształt. Chociaż kula nie jest dobrym pomysłem, istnieją akwaria, które mają jedną wypukłą ścianę. Wyglądają bardziej efektownie od tych klasycznych, prostych. I właściwie nic nie stoi na przeszkodzie, by się na takie zdecydować. Trzeba jedynie mieć na uwadze fakt, że wypukłą szybę trudniej jest wyczyścić, a pojawienie się glonów mamy niemalże jak w banku. Nie wszystkim też podoba się efekt, jaki uzyskujemy dzięki wypukłej szybie. Zniekształcenie obrazu może po pewnym czasie męczyć oczy, dlatego lepiej najpierw się upewnić, że takie akwaria naprawdę nam się podobają.
Jeśli chodzi o rozmiar, to na początek lepiej jest zacząć od niezbyt dużego akwarium, nawet jeśli te duże bardzo nas korcą. Rozpoczynając przygodę z nowym hobby, nigdy nie mamy pewności, czy ta pasja zostanie z nami na dłużej, czy to jedynie chwilowy kaprys. Mniejsze akwarium to teoretycznie mniejsze koszty, mniejszy nakład pracy i mniejsze ryzyko. Niektórzy przekonują jednak, że w nieco większym akwarium paradoksalnie łatwiej jest utrzymać równowagę biologiczną. Optymalnie jest więc na początek wybrać akwarium średnie, o pojemności od 40 litrów wzwyż – ale pamiętać przy tym należy, że rozmiar trzeba przede wszystkim dopasować do tego, ile rybek i jakiego gatunku będzie w nim mieszkać.
Kolejną istotną decyzją, jaką musisz podjąć jeszcze zanim weźmiesz się za akwarystykę na dobre, jest odpowiednie miejsce dla twojego akwarium. Rybki nie mogą mieszkać w dowolnym miejscu. Będą się źle czuły w przejściu, przy drzwiach, na korytarzu czy na schodach. Z kolei umieszczenie akwarium przy kaloryferze albo na parapecie poskutkuje tym, że nie opędzisz się od glonów. Poza tym dla niektórych gatunków ryb każde zawahanie temperatury wody może być prawdziwą życiową rewolucją, więc lepiej unikać miejsc narażonych na przeciąg lub nasłonecznienie.
Ważną kwestią jest też dostęp do gniazdka elektrycznego, akwarium bowiem bez niego się nie obejdzie. Źródło wody też powinno być pod ręką, bo częściowa wymiana wody w akwarium powinna mieć miejsce mniej więcej raz w tygodniu.
Akwarium nie może stać zbyt nisko (wówczas odciąganie wody rurką dzięki różnicy ciśnień się nie powiedzie) ani zbyt wysoko (bo nie będzie nic widać, a pielęgnowanie akwarium będzie utrudnione). Jednak podstawa pod akwarium powinna być bardzo solidna. Akwaria są niezwykle ciężkie. Można kupić zaprojektowane pod nie stoliki czy komody, co wiąże się zazwyczaj ze sporym dodatkowym wydatkiem. Można też ustawić akwarium na meblu, który już posiadamy, o ile mamy pewność, że jest wystarczająco solidny.
Jeśli już podjęliśmy wszystkie najważniejsze decyzje, czas wziąć się za konkretne działania, czyli zakup akwarium i całego osprzętu. Do dyspozycji mamy sklepy internetowe, a także stacjonarne sklepy zoologiczne, w tym również sieciówki w centrach handlowych. Niestety nie ma jednej prostej reguły na to, gdzie warto takich zakupów dokonywać. Jednak jako początkująca osoba możesz kupić gotowy zestaw całego sprzętu do akwarium, dzięki czemu oszczędzisz sobie sporo wysiłku i prawdopodobnie kupisz sprzęt o dopasowanych do siebie parametrach. Jeśli natomiast potrzebujesz porady fachowca, lepiej zaufać sklepom specjalizującym się w akwarystyce albo poszukać porady na forach dla pasjonatów.
Ze względu na to, że niektóre ryby mogą próbować wyskakiwać ponad powierzchnię, polecane są akwaria z pokrywą, poza tym w pokrywie najczęściej znajduje się oświetlenie. Inne niezbędne akcesoria to filtr oczyszczający wodę, grzałka pomagająca utrzymać jej odpowiednią temperaturę, lampa oraz pompa napowietrzająca. Oprócz tego warto wyposażyć się w siatkę do wyławiania ryb, termometr, specjalne testy pomiarowe pozwalające ustalić odczyn wody, odmulacz dna, a także czyścik do szyb. Do dekoracji akwarium z kolei przyda nam się tło pasujące do tylnej ściany, podłoże (najczęściej żwirek lub piasek), rośliny i ewentualnie dodatkowe dekoracje (np. korzeń).
Czy warto wszystko, łącznie z rybkami, kupić za jednym razem? Stanowczo nie! Ryby bowiem można wpuścić do akwarium dopiero po kilku-kilkunastu dniach przygotowań, dlatego powinny być kupione dopiero wówczas, gdy wszystko pozostałe jest już gotowe.
Na początek akwarium warto umyć, ale jedynie wodą, bez użycia żadnych detergentów. Następnie warto kilkukrotnie przepłukać podłoże (np. żwirek), które warto również wyparzyć wrzątkiem. W akwarium żwirek układamy kaskadowo (najmniejsza warstwa z przodu, największa z tyłu). Warto pamiętać, że nie powinniśmy wkładać do akwarium przedmiotów niepochodzących ze sklepu zoologicznego. Kamienie czy kawałki drewna znalezione przez nas w naturze mogą okazać się szkodliwe dla naszych ryb.
Następnie możemy zamontować wszystkie niezbędne urządzenia, takie jak filtr, napowietrzacz, grzałka czy termometr. Gdy wszystko jest gotowe, nalewamy wodę, tak by przykryła całkowicie filtr i grzałkę, a następnie włączamy wszystkie urządzenia.
Teraz akwarium powinno odstać tak przez kilka dni, żeby woda zdążyła się oczyścić i nabrać odpowiednich właściwości. Po tym czasie możemy posadzić rośliny – wysokie umieszczamy przy tylnej ścianie, a niskie z przodu akwarium. Przy sadzeniu roślin trzeba pamiętać o wyprostowaniu ich korzeni, tak aby nie były podwinięte ani zbyt mocno rozłożone. Na tym etapie zakładamy na akwarium pokrywę z oświetleniem i znowu pozostawiamy je na kilka dni. Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy woda jest już gotowa na wpuszczenie rybek. Niektórzy akwaryści ostrzegają, że ostatecznie proces uzdatniania wody może trwać nawet około dwóch tygodni!
Warto wiedzieć, że na rynku dostępne są też uzdatniacze wody akwariowej – preparaty, które mają na celu ustabilizować ekosystem w naszym akwarium poprzez zasiedlenie go żywymi kulturami bakterii. Pozwalają one przyspieszyć uzdatnianie wody kranowej nawet o kilka dni. To nie znaczy jednak, że woda jest od razu gotowa – uzdatnione specjalnym preparatem akwarium i tak powinno odstać jeszcze przynajmniej dobę zanim wpuścisz do niego nowych mieszkańców.
Dopiero po takich przygotowaniach woda może być bezpiecznie zasiedlona przez ryby. Nie można zapominać o indywidualnych potrzebach, jakie mają gatunki, na jakie się zdecydowaliśmy – jedne mogą potrzebować przestrzeni, inne zagęszczenia roślin lub niewielkiego dopływu światła. Do tego powinniśmy dopasować ostateczny wygląd naszego akwarium.
Akwarystyka to hobby, które wcale nie musi być szczególnie kosztowne. Na pewno największe koszty ponosimy na samym początku, bo musimy przygotować się na zakup akwarium i potrzebnego osprzętu. W późniejszym okresie stałe koszty to głównie pokarm dla ryb, woda i prąd oraz ewentualna wymiana sprzętu raz na jakiś czas. Oczywiście, najwięksi pasjonaci akwarystyki mogą wydać niebagatelne sumy na wyposażenie, a nawet same ryby. Z jakimi kosztami więc trzeba się liczyć na samym początku?
Niewielkie, używane akwarium w dobrym stanie jesteśmy w stanie kupić już za kilkadziesiąt złotych – wówczas prawdopodobnie dostaniemy do niego również przynajmniej częściowe wyposażenie. Za nieco większe (ok. 80-100 l) i lepiej wyposażone używane akwarium zapłacimy od ok. 150-200 zł. Z kolei nowe akwarium o pojemności 45 litrów, bez dodatkowych akcesoriów ani pokrywy, można kupić już od ok. 45-75 zł (akwarium proste) lub ok. 90-115 zł (akwarium owalne).
Pokrywa z oświetleniem to koszt od ok. 70 zł do nawet ok. 450 zł – cena zależy od rozmiaru i kształtu pokrywy (musi pasować do wymiarów i kształtu akwarium), lecz także od parametrów lampy i jakości wykonania.
Istotny jest wybór filtra. Możemy zdecydować się na urządzenie, które jedynie filtruje (wówczas osobno dokupujemy napowietrzacz) lub kupić filtr z napowietrzaczem. Parametry urządzenia dostosowujemy do rozmiaru akwarium. Filtry wewnętrzne są stosunkowo niedrogie i charakteryzują się niskim poborem mocy, ale zajmują one miejsce w akwarium i mogą zaburzać jego estetykę. Filtry zewnętrzne kaskadowe z kolei polecane są szczególnie do tych akwariów, w których ze względu na upodobania rybek nie jest wskazany ruch wody. Mogą być również dość głośne. Filtry zewnętrzne kubełkowe uznawane są za najlepsze, jednak są też najdroższe i pobierają najwięcej prądu.
Niestety więc również w przypadku filtrów ceny mogą się skrajnie różnić. Najtańszy filtr kupimy nawet za kilka złotych, jednak jest to urządzenie, którego nie możemy być pewni. Przeciętnie filtr wewnętrzny kosztuje ok. 60 zł (od ok. 10 zł do ok. 130 zł). Napowietrzacz kupimy w cenie od ok. 20 zł do ok. 100 zł.
Grzałkę kupimy za kwotę ok. 50-60 zł (od ok. 20 zł do ok. 250 zł). Warto kupić grzałkę z termostatem, dzięki czemu nie będziemy musieli na bieżąco monitorować temperatury wody. Termometr to koszt kilku zł, podobnie siatka do odławiania ryb czy czyścik do szyb – te akcesoria łącznie będą nas kosztowały ok. 15-30 zł. Odmulacz dna to koszt ok. 15-20 zł.
Jeśli chodzi o podłoże, czyli najczęściej żwirek lub piasek, warto by tworzyło ono warstwę przynajmniej ok. 5-6 cm, tak aby korzenie roślin mogły się poprawnie rozwijać. Odpowiednia ilość żwirku może cię wynieść ok. 50 zł. Możesz również zaopatrzyć się w specjalny substrat, czyli podłoże, które znajduje się pod tym właściwym (żwirem czy piaskiem). Substrat ma za zadanie wspomóc bujny wzrost roślin. Substrat to koszt ok. 20 zł za opakowanie o pojemności 1 litra.
Do tego musimy doliczyć koszt roślin, tła i ozdób. Pojedynczy kamień czy korzeń może kosztować już od ok. 2-10 zł. Rośliny wyniosą nas od ok. 20-50 zł za całą kompozycję. Tło zaś może kosztować od ok. 1-2 zł za najprostszą fototapetę, ale już tło strukturalne 3D to koszt od ok. 100-200 zł, w zależności od wymiarów.
Typowe gatunki polecane początkującym nie są zbyt drogie. Pojedynczy gupik czy neonek to koszt ok. 1-4 zł. Danio, razbora, żałobniczka, kirysek lub brzanka to koszt ok. 2-5 zł. Pielęgniczka ramireza kosztuje ok 7 zł, zbrojnik pospolity (glonojad, mylnie nazywany zbrojnikiem niebieskim) kosztuje ok. 10-15 zł. Bojownik kosztuje od ok. 8 do ok. 25 zł.
Gdy już wyposażymy się we wszystkie potrzebne sprzęty, ozdoby, rośliny i same rybki, nasze hobby nie będzie specjalnie kosztowne. Przeciętnie na karmę dla niezbyt wymagających rybek wydasz w ciągu miesiąca od ok. 10-20 zł. Jeśli dodać do tego zużycie prądu i wody, a także mającą sporadycznie miejsce wymianę pojedynczych ryb, roślin czy sprzętu – miesięczny koszt utrzymania akwarium powinien się zmieścić w ok. 30-50 zł.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że prawidłowa opieka nad akwarium będzie nam pochłaniać również pewną ilość czasu. Codziennie trzeba nakarmić ryby oraz sprawdzić ogólny stan akwarium, natomiast mniej więcej raz w tygodniu warto wymienić część wody (ok. 15-30%). Do tego, w razie potrzeby, trzeba oczyścić szyby z glonów, odmulić dno czy przyciąć rośliny. Podsumowując, dziennie zajmowanie się rybkami nie powinno nam zająć więcej niż 5-10 minut, ale raz w tygodniu warto przeznaczyć na ten cel dodatkowo około godziny czy dwóch.
